16. SPP

Wszyscy zauważają, że plakat ewoluuje. Ale w którą stronę? Ta kwestia wzbudza już wiele kontrowersji. Jedni są pod wrażeniem, inni pozostają sceptyczni względem tych zmian. Tak czy inaczej, wydaje się, że plakat XXI wieku zmierza w całkiem różnych, wręcz przeciwnych kierunkach. Najlepiej pokazywały to prace nadesłane na 16. Salon plakatu Polskiego.

Każdy trend znajdował swoje przeciwieństwo. Wobec każdej tendencji wyłaniała się tendencja wprost przeciwna. Ta rozbieżność zaznaczała się już choćby w technikach druku. Z jednej strony coraz więcej pojawiało się plakatów o niskich nakładach, na ogół sitodruków albo druków cyfrowych, coraz lepszej jakości. A z drugiej strony wciąż królowały wysokonakładowe druki offsetowe, czasem przeznaczone do rozlepiania na bilboardach. Z jednej strony otrzymywaliśmy plakaty artystyczne, często wydawane nakładem autora, przeznaczone do przestrzeni galeryjnych. Z drugiej strony coraz więcej powstawało plakatów reklamowych zamawianych przez duże instytucje, czy druków komercyjnych, „ozdobionych” u dołu szerokim pasem z logotypami sponsorów. Z jednej strony zaobserwowaliśmy niezwykły wprost wysyp prac studentów i debiutantów, paradę nowych nazwisk; z drugiej strony mogliśmy podziwiać „reaktywację” dawnych mistrzów i ciągły rozwój twórczości uznanych już klasyków. W stylistyce z jednej strony dominowała abstrakcyjna fakturalność, z drugiej strony można było zauważyć powrót do malarskości i grafizmu. Z jednej strony mieliśmy plakaty bez tekstu, z drugiej – kompozycje liternicze i eksperymenty ze znakiem. Z jednej strony plakat był jednym z elementów tożsamości wizualnej, częścią większego projektu graficznego. Z drugiej strony plakat stawał się coraz bardziej autonomicznym dziełem plastycznym, czasem nie do odróżnienia od grafiki artystycznej. Z jednej strony plakat funkcjonował jako sztuka zaangażowana, obecna w przestrzeni publicznej – z drugiej strony zachowywał czysto komercyjny charakter. Jak widać po tych przykładach, mimo że wciąż ważny był kontekst i pole odniesień, plakat w coraz większym stopniu stał się subiektywną wypowiedzią artysty, niezależną od zewnętrznych okoliczności.

Wygląda na to, że plakat zyskał status odrebnego gatunku sztuk plastycznych, nowej gałęzi sztuki. Dopracował się własnego języka, własnej estetyki, własnego kanonu i własnej awangardy. I jako odrębny gatunek artystyczny rządzi się własnymi prawami, ale także wciąż stara się przekroczyć te prawa. A pozorne sprzeczności są wewnętrznymi napięciami i wstrząsami w obrębie jednolitego systemu.