Od van Eycka do Dürera. Dawni mistrzowie flamandzcy i Europa Środkowa 1430–1530

W Groeningemuseum w Brugii – jednym z najbardziej liczących się placówek muzealnych Belgii – otwarto wystawę o wyjątkowej wartości poznawczej i artystycznej. Jej tytuł – Od van Eycka do Dürera. Dawni mistrzowie flamandzcy i Europa Środkowa 1430–1530 (Van Eyck tot Dürer. De Vlaamse primitieven & Centraal Europa 1430–1530) – anonsuje zamysł organizatorów prześledzenia, jak nowatorski styl Jana van Eycka, podjęty przez malarzy ze środowiska niderlandzkiego – wyrażający się realistycznym sposobem obrazowania, intuicyjnym kreowaniem złudzenia głębi, świetlistością barw uzyskiwaną dzięki technice olejnej – wpłynął na ewolucję stylu mistrzów czynnych w Europie Środkowej. Wystawa kończy się twórczością Albrechta Dürera – największej indywidualności artystycznej Europy Środkowej – która stała się nowym punktem odniesienia dla artystów regionu. Pokazywane są obrazy takich znakomitości, jak Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hans Memling czy Hugo van der Goes, w zestawieniu z dziełami artystów z kręgu geograficznego – od Niemiec, poprzez m.in. Austrię, Czechy, Polskę, Węgry, po Siedmiogród i Estonię.

Wśród nich znajdują się zabytki malarstwa i rzeźby wypożyczone ze zbiorów polskich (Muzea Narodowe w Krakowie, Warszawie i we Wrocławiu, Muzeum Okręgowe w Toruniu). Szczególnie liczne są dzieła z kolekcji sztuki średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie, bardzo reprezentatywne dla zjawiska, któremu wystawa została poświęcona. Ich wartość przejawia się też w wyjątkowej klasie artystycznej i bogactwie warsztatowym. Są wśród nich prace mistrzów obcych – jak malowidło wybitnego norymberskiego malarza Hansa Pleydenwurffa czy słynny Tryptyk Jerozolimski, wykonany dla kościoła mariackiego w Gdańsku przez malarza z pogranicza północnoniemieckiego i niderlandzkiego; wziął on swą nazwę od panoramy Jerozolimy, która wieńczy zakomponowane w rozległym pejzażu wielofigurowe sceny ewangeliczne. Przede wszystkim jednak uwzględnione zostały prace mistrzów pracujących na Dolnym Śląsku, a zwłaszcza we Wrocławiu. Ich osiągnięcia reprezentuje m.in. Ołtarz św. Barbary, ze scenami z legendy tej świętej, kwatery poliptyków – legnickiego – ze Zwiastowaniem w typie Rogiera van der Weyden, i strzegomskiego – z niderlandyzującym ujęciem Opłakiwania, wirtuozerskie przedstawienie św. Łukasza malującego wizerunek Madonny – Jakoba Beinharta. Spotykają się w nich elementy tradycji regionalnej i inspiracje płynące z szerokich kontaktów artystycznych twórców.

Zgromadzone dzieła potwierdzając popularność wzorców północnych w sztuce Środkowej Europy, potwierdzają zarazem wielką kreatywność i inwencję artystów tego regionu, gdy, odwołując się do owych wzorców lub ich motywów, tworzą własne warianty kompozycji, systemy narracji, a w konsekwencji styl przekazu daleki od cech naśladowniczych.

Wkład strony polskiej w powstanie wystawy zaznaczył się również autorstwem artykułów do katalogu, napisanych przez pracowników wspomnianych muzeów oraz udziałem finansowym Instytutu Polskiego w Brukseli.

Wystawę śmiało można uznać za wydarzenie artystyczne. Tak też postrzegają ją zwiedzający. Od dnia otwarcia jest tłumnie odwiedzana, spotyka się z entuzjastycznym przyjęciem. Będzie czynna do 31 stycznia 2011 r.